مخزن سی ان جی چیست؟
مخزن CNG یکی از انواع مخزن گاز است که افراد معمولاً آن را به‌عنوان مخزن سوخت خودرو می‌شناسند. سی ان جی همان گاز طبیعی است که تحت فشار زیاد به‌صورت مایع درمی‌آید اما نباید آن را با گاز مایع اشتباه بگیرید؛ زیرا این دو از نظر خواص شیمیایی و کاربرد، با یکدیگر متفاوت هستند. مخزن سی ان جی تمام فلز، معمولاً از جنس فولاد و یا آلیاژهای آلومینیوم ساخته می‌شود. این مخزن کاملاً بدون درز است و ایمنی بسیار بالا و مقاومت خوبی در برابر ضربه و آتش‌سوزی دارد. انواع دیگری از مخازن سی ان جی وجود دارد که در این مقاله از تانکر سازی رستاک به معرفی و بررسی آن خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های مخزن CNG استاندارد
مخزن CNG معمولاً بدون درز است و جوشکاری ندارد؛ زیرا این مخزن برای ذخیره فشرده گاز طبیعی استفاده می‌شود و برای ایمنی آن، لازم است مخزن به‌صورت یکپارچه و بدون درز باشد. این مخزن یکی از مخازن تحت فشار به‌حساب می‌آید و فشار داخلی آن بیش از 200 بار است. به دلایل ایمنی ابتدا و انتهای آن باید حتماً به شکل نیمکره ساخته شود و در هنگام نصب و استفاده، لازم است به‌صورت افقی قرار گیرد.
انواع مخزن سی ان جی
مخازن سی ان جی از نظر جنس مواد اولیه به چهار دسته مختلف تقسیم می‌شوند:
- مخزن نوع یک: مخزن تمام فلزی
- مخزن نوع دو: مخزن نیمه کامپوزیت
- مخزن نوع سه: مخزن تمام پیچ
- مخزن نوع چهار: مخزن تمام کامپوزیت
که در ادامه به بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
مخزن تمام فلزی
این مخازن تمام فلزی هستند و از جنس فولاد و یا آلیاژهای آلومینیوم و کاملاً بدون درز ساخته می‌شوند. ایمنی این مخزن بسیار بالاست و مقاومت خوبی در برابر ضربه و آتش‌سوزی دارند. قبل از تائید این مخازن، آزمایش‌های به خصوصی روی آن‌ها انجام می‌شود. با همه این ویژگی‌ها، وزن آن‌ها سنگین است و شاید برای برخی مصرف کنندگان مسئله ایجاد کند. طول عمر این مخازن حدود 15 سال است و از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه هستند.
در ایران بیشتر خودروها دارای مخزن سی ان جی فلزی هستند؛ زیرا مقاومت خوبی دارند. لازم به ذکر است که گاز سی ان جی یک‌چهارم گازوئیل و سایر سوخت‌ها آلودگی ایجاد می‌کند.
مخزن نیمه کامپوزیت
مخزن CNG نیمه کامپوزیت یک لایه آستر از جنس فولاد یا آلومینیوم بدون درز دارد و قسمت استوانه‌ای این آستر، با الیاف شیشه، آرامید، کربن و یا مخلوطی از این‌ها که با رزین آغشته است، به‌صورت محیطی پیچیده شده است. ساختار کامپوزیتی کمک می‌کند تا از ضخامت بخش فلزی آن کم شود. در نتیجه این مخزن نسبت به مخزن تمام فلزی سبک‌تر است و وزن کمتری دارد. اگر وزن مخزن برای شما اهمیت دارد می‌توانید از این گزینه استفاده کنید. از طرفی طول عمر این مخازن بیشتر و حدود 20 سال است و استحکام خوبی دارد؛ اما قیمت آن کمی بالاتر از مخزن فلزی است.
مخزن تمام پیچ
مخزن CNG تمام پیچ مشابه مخزن نیمه کامپوزیت است. با این تفاوت که تمام قسمت‌های داخلی آستر، با الیاف شیشه‌ای، آرامید، کربن یا مخلوطی از آن که آغشته به رزین است پوشیده شده است؛ بنابراین نسبت به هر دو مخزن بالا سبک‌تر است و مقاومت خوبی دارد. به‌تبع قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
مخزن تمام کامپوزیت
مخزن CNG تمام کامپوزیت دارای یک لایه پلیمر بدون درز است و تمام این لایه داخلی توسط الیاف شیشه، آرامید، کربن یا مخلوطی از آن‌ها که به رزین آغشته شده، پیچیده شده است. ساختار تمام کامپوزیتی باعث شده این مخزن دارای وزن بسیار سبک، مقاومت و طول عمر بالا باشد. البته این امر، بر قیمت مخزن نیز تأثیر مستقیم دارد و قیمت آن را بالا می‌برد.
پیشنهاد مطالعه: مقاله ۸ علل اصلی حوادث مخازن ذخیره سازی شیمیایی
کاربرد مخزن سی ان جی
کاربرد اصلی مخزن CNG سوخت‌رسانی به خودروها و جایگاه‌های سوخت است. امروزه بسیاری از خودروها دارای مخزن سی ان جی هستند و علاوه بر استفاده از بنزین، قادر به استفاده از گاز سی ان جی نیز هستند. سی ان جی یا گاز طبیعی، سوخت پاک به‌حساب می‌آید و برای محیط زیست آلودگی بسیار کمتری تولید می‌کند. این مخزن برای خودرو در حجم کم و برای جایگاه سوخت‌رسانی با حجم زیاد تولید می‌شود.
نکات ایمنی نگهداری و استفاده از مخزن CNG
مشابه سایر مخازن گاز و مخازن تحت فشار، مخزن CNG نیز برای نگهداری نیاز به رعایت نکاتی دارد که در این بخش به آن‌ها می‌پردازیم.
- مشابه مخزن گاز مایع، مخزن سی ان جی نیز نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بارش قرار بگیرد.
- شرایط و ویژگی‌های محیط نگهداری مخزن CNG باید به‌گونه‌ای باشد که مخزن در معرض خوردگی یا پوسیدگی قرار نگیرد؛ بنابراین محیط مرطوب برای نگهداری آن مناسب نیست.
- در هنگام انتقال و جابه‌جایی باید مراقب باشید که مخزن دچار ضربه نشود و یا با دیگر مخازن برخورد نداشته باشد.
- مخزن CNG نباید در کنار مواد آتش‌زا قرار بگیرد.
- برای جابه‌جایی، مخزن را روی زمین نکشید و آن را روی زمین نغلتانید. بهتر است برای جابه‌جایی مخازن گاز از بالابر و جرثقیل استفاده کنید.
- مخزن گاز را از مجاورت با آلودگی‌ها و چربی‌ها دور نگه دارید.
- مخزن گاز را در کنار دستگاه‌های تولید جرقه قرار ندهید.
بنابراین برای حفظ ایمنی و دوری از هرگونه خطر لازم است به نکات بالا دقت نمایید و در هنگام نگهداری، استفاده و جابه‌جایی این مخازن و هر مخزن گاز دیگر، به این نکات عمل نمایید.
گنجایش، ظرفیت و اندازه مخزن CNG
مخزن CNG دارای ابعاد مختلفی است که به مکان و نحوه استفاده از آن بستگی دارد. مخازن سی ان جی سوخت خودرو در ایران، بیشتر از نوع اول ساخته می‌شوند. حجم و گنجایش این مخازن از 20 لیتر تا 130 لیتر است.
سایر مخازنی که تاکنون معرفی نمودیم دارای ظرفیت‌های بسیار بالا بودند. این تفاوت به دلیل تفاوت ماده ذخیره شونده و شرایط نگهداری آن است. مخازن گاز تحت فشار هستند و نمی‌توان حجم آن‌ها را بسیار بالا در نظر گرفت. از طرفی مخزن سی ان جی در خودرو جایگذاری می‌شود و باید این موضوع را هم در نظر گرفت که نمی‌توان حجم آن را بسیار بالا برد؛ بنابراین مکان و نحوه استفاده از مخزن نیز در ابعاد و ظرفیت مخزن بسیار تعیین کننده است.
جمع‌بندی و سخن پایانی
در این مقاله کوتاه از تانکر سازی رستاک به معرفی و بررسی مخزن CNG پرداختیم و دیدیم که این مخازن حاوی گاز طبیعی متراکم است. مخزن سی ان جی کاربرد گسترده‌ای در سوخت‌رسانی خودروهای دوگانه‌سوز دارد. این مخازن به‌صورت افقی و در حجم بین 20 تا 130 لیتر ساخته می‌شود. در هنگام استفاده از این مخزن لازم است نکات ایمنی بالا را رعایت نمایید که شامل محافظت در برابر نور خورشید، بارش باران و برف، محافظت از ضربه و مواردی از این دست است. چنانچه این نکات را رعایت کنید، از بروز خطرات جلوگیری خواهید کرد. اگر شما هم به یک مخزن یا تانکر نیاز دارید، می‌توانید با تانکر سازی رستاک تماس بگیرید و با دریافت مشاوره رایگان، مخزن مورد نظر خود را خریداری نمایید.
