مخزن زیرزمینی چیست؟
سیستم مخزن دفنی یا همان مخزن زیرزمینی شامل یک تانکر و چندین لوله زیرزمینی متصل به تانکر است که حداقل 10 درصد از حجم ترکیبی آن در زیر زمین قرار دارد. تانکر زیرزمینی برای ذخیره آب، سوخت و یا دیگر مواد قابل استفاده است. این مخازن نصب آسانی دارند و به همین دلیل برخی افراد آن را بر مخازن زمینی ترجیح می‌دهند. از آنجایی که کاربرد این مخازن متفاوت است، جنس، اندازه و ظرفیت آن نیز ممکن است متفاوت باشد. در این مقاله از تانکر سازی رستاک به معرفی و بررسی مخزن دفنی و ویژگی‌های آن خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های مخزن دفنی
بخشی از مخزن دفنی یا تمام آن باید در زیر زمین دفن شود و به همین دلیل باید دارای برخی از ویژگی‌ها باشد تا بتواند شرایط محیط خود را تحمل کند و دچار خرابی نشود. این ویژگی‌ها عبارت است از:
- بدنه مخزن دفنی باید مقاومت بالایی داشته باشد.
- مخزن زیرزمینی باید در مقابل اشعه ماوراءبنفش مقاوم باشد تا در صورت دفن بخشی از آن و بیرون ماندن بخشی دیگر، در برابر نور خورشید مقاومت کند.
- منبع دفنی باید بتواند دمای بالای 50 درجه و منفی 40 درجه را تحمل کند.
- در صورتی که مخزن آسیب ببیند باید امکان تعویض قطعات وجود داشته باشد.
اگر تانکری این ویژگی‌ها را ندارد نمی‌توان از آن به‌عنوان منبع دفنی استفاده کرد؛ بنابراین در هنگام خرید و سفارش این تانکرها، باید دقت لازم را به کار ببرید.
کاربردهای مخزن زیرزمینی
مخزن دفنی کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد و اصلی‌ترین کاربرد آن جمع‌آوری و ذخیره آب است. در گذشته برای جمع‌آوری آب باران از این مخزن استفاده می‌شد اما امروزه ذخیره آب، تنها کاربرد این مخزن نیست. در ادامه به معرفی و کاربردهای مختلف منبع زیرزمینی می‌پردازیم.
1. ذخیره آب
شاید بتوان گفت ذخیره سازی آب یکی از مهم‌ترین کاربردهای مخزن دفنی است. این مخازن با قرارگیری در زیر زمین و یا زیر ساختمان‌ها می‌توانند منابع آب باران و یا چاه را در دسترس مصرف کننده قرار دهند. این تانکرها در مناطقی که با مشکل کمبود آب مواجه هستند، یک راه‌کار خوب برای مدیریت آب به شمار می‌روند.
2. مدیریت سیلاب
در مناطقی که به هر دلیل در معرض خطر سیلاب قرار دارند، می‌توان با نصب مخزن زیرزمینی و جمع‌آوری سیلاب، به مقابله با آن پرداخت و از خسارت‌های ناشی از سیلاب جلوگیری نمود.
3. استفاده در کشاورزی
آبیاری باغ، مزرعه و زمین کشاورزی همیشه با استفاده از آب‌های زیرزمینی و یا به‌صورت دیمی انجام نمی‌شود. در برخی مناطق نیاز است آب باران را برای کشاورزی در فصول مختلف، ذخیره نمود تا در کمبود باران، محصولات با خشکی مواجه نشوند. در این صورت می‌توان از مخزن زیرزمینی استفاده کرد.
4. کاهش فشار بر روی سیستم آب‌رسانی
اگرچه برای افزایش فشار آب، تانکر هوایی گزینه‌ای بی‌رقیب است اما در شرایطی که نتوان از مخزن هوایی استفاده کرد و نیاز به کنترل فشار و صرفه‌جویی باشد، می‌توان برای تنظیم فشار آب در شبکه توزیع، از مخزن دفنی استفاده کرد.
5. ذخیره مواد شیمیایی
ذخیره مواد شیمیایی از دیگر کاربردهای مخزن دفنی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد. سیالات شیمیایی و قلیایی در صنایع مختلفی به‌عنوان مواد مصرفی و یا تولیدی کارخانه‌ها وجود دارند که صنایع برای ذخیره آن‌ها نیاز به مخزن زیرزمینی دارند.
6. ذخیره سوخت
وقتی به پمپ بنزین می‌روید، هیچ تانکر و مخزنی آنجا نمی‌بینید. این امر به این دلیل است که مخازن ذخیره و انتقال بنزین و دیگر سوخت‌ها، در زیر زمین قرار دارند و دفن شده‌اند؛ بنابراین ذخیره انواع سوخت از دیگر کاربردهای مخزن دفنی است.
7. استفاده بهینه از آب‌های زیرزمینی
حتماً می‌دانید که دسترسی به آب‌های زیرزمینی تا چه اندازه مشکل و گاهی غیرممکن است. این در حالی است که آب‌های زیرزمینی بخش مهمی از آب شرب را تأمین می‌کنند؛ بنابراین پیدا کردن راهی برای دسترسی آسان به آب‌های زیرزمینی از اولویت‌های مهندسی و متخصصین این حوزه است. زمانی که آب باران به مخازن زیرزمینی بازمی‌گردد، دستیابی به آن ممکن است مشکل باشد. از طرفی نگهداری آب در سطح زمین، آن را در معرض نور خورشید و تبخیر دوباره قرار می‌دهد؛ بنابراین بهترین راه، ذخیره آن در زیر زمین است. در نتیجه مخزن زیرزمینی می‌تواند بهترین گزینه برای ذخیره آب و دستیابی دوباره و آسان به آن باشد.
8. استفاده به‌عنوان سپتیک تانک و جمع‌آوری فاضلاب
مخزن سپتیک یا سپتیک تانک یکی از انواع مخزن دفنی است. این مخزن برای مناطقی که به سیستم فاضلاب شهری متصل نیستند بسیار کاربردی است. کاربرد مخزن زیرزمینی سپتیک جمع‌آوری فاضلاب به‌منظور جلوگیری از رهاسازی آن در طبیعت است. این مخازن هر چند ماه یک‌بار نیاز به تخلیه دارند.
9. استفاده به‌منظور ته‌نشینی گل‌ولای آب‌های آلوده و خروجی از چاه‌ها و قنات‌ها
آب باران همراه با مقادیری گل‌ولای در جوی‌ها جاری می‌شوند. اگر بخواهیم از این آب برای مصارف مختلف بهره ببریم، نیاز است ابتدا گل‌ولای آن را برطرف کنیم. بهترین راه برای جداسازی گل‌ولای، سکون آب است؛ یعنی آب مدتی بی‌حرکت در جایی بماند. مخزن دفنی می‌تواند این آب‌ها را ذخیره کند و مدتی بدون حرکت نگه دارد. در این صورت گل‌ولای ته‌نشین می‌شود و آب زلال به دست می‌آید. از این روش برای آب چاه‌ها و قنات‌ها نیز استفاده می‌کنند.
10. جمع‌آوری پسماند شهری
از مخزن دفنی برای جمع‌آوری زباله و پسماند شهری نیز استفاده می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: مقاله ۶ تفاوت مخزن زمینی و زیرزمینی که در هنگام خرید باید بدانید!
انواع مخزن زیرزمینی
تانکر زیرزمینی دارای چندین نوع است که با توجه به حجم مورد نیاز مصرف کننده و ماده ذخیره شونده متفاوت است. برای مثال ممکن است مخزن دفنی را برای ذخیره آب باران سفارش دهید و از آن برای آبیاری زمین کشاورزی استفاده کنید. در این صورت نیاز به یک تانکر با حجم بالا خواهید داشت؛ اما فرض کنید بخواهید از منبع زیرزمینی برای ذخیره روغن و یا ماده شیمیایی برای یک کارخانه کوچک بهره بگیرید. در این صورت حجم مخزن شما کم خواهد بود و نیاز به یک مخزن با ظرفیت کمتر خواهید داشت. علاوه بر این جنس مواد ذخیره شونده متفاوت است و ممکن است نیاز به جنس متفاوتی از تانکر داشته باشید.
منبع زیرزمینی را در تانکر سازی‌ها با استفاده از متریال زیر می‌سازند:
- مخزن پلی اتیلن دفنی
- مخزن آهنی
- مخزن فایبرگلاس دفنی
- مخزن استیل بتن
این مخازن ممکن است به‌صورت مخزن یک لایه یا مخزن دو لایه و یا حتی بیشتر ساخته شوند. این کار برای جلوگیری از نشت مایعات خطرناک صورت می‌گیرد تا از نفوذ آن‌ها به خاک و محیط‌زیست پیشگیری کند. اگر نیاز به یک مخزن زیرزمینی دارید می‌توانید با تانکر سازی رستاک تماس بگیرید و با مشورت متخصصین ما، ظرفیت و جنس تانکر مورد نظر خود را شناسایی نمایید.
مزایای تانکر زیرزمینی
مخزن دفنی مزایایی دارد که استفاده از آن را در بسیاری از موارد آسان می‌کند و به همین دلیل در کاربردهایی که بیان کردیم، محبوبیت دارد. این مزایا را در ادامه می‌بینید:
صرفه جویی در فضا: این منبع در زیر زمین و یا زیر ساختمان نصب می‌شود و به همین دلیل فضایی را اشغال نمی‌کند. از این رو می‌توان از آن بدون نگرانی از کمبود فضا استفاده نمود.
محافظت در برابر سرقت و خرابکاری‌های عمدی: چنانچه کسی بخواهد به‌طور عمد به مخزن دفنی آسیب وارد کند و یا درصدد سرقت برآید، دسترسی به این منبع امکان‌پذیر نخواهد بود.
مقاومت در برابر تغییرات و شرایط آب و هوایی: مخازن زیرزمینی به دلیل محل نصب خود، از آسیب‌ها و تغییرات آب و هوایی در امان هستند . از طرفی چنانچه بخشی از آن‌ها در معرض هوا و نور خورشید و یا سرما و یخبندان قرار گیرد، به دلیل متریالی که دارند می‌توانند در برابر این آسیب‌ها مقاومت کنند.
مقاومت در برابر مواد شیمیایی: مخزن زیرزمینی از مواد مقاوم ساخته می‌شود و می‌تواند در برابر مواد شیمیایی، خوردگی و رطوبت زمین مقاومت کند.
طول عمر بالا: مخزن زیرزمینی نسبت به مخزن زمینی و مخزن هوایی طول عمر بیشتری دارد؛ زیرا در معرض آسیب‌های آب و هوایی، خطر سقوط و… قرار نمی‌گیرد.
معایب تانکر زیرزمینی
در کنار تمام مزایایی که مخزن دفنی به همراه دارد، معایبی نیز وجود دارد که در برخی موارد، اجتناب‌ناپذیر است. این معایب عبارت‌اند از:
- هزینه بالا در نصب
- هزینه بالا برای سیستم تقویت پمپاژ
- تعمیر دشوار به دلیل قرارگیری در زیر زمین
- عدم تناسب با برخی از خاک‌ها نظیر خاک رس
بنابراین پیش از سفارش مخزن زیرزمینی لازم است به این موارد توجه کنید.
اندازه و ظرفیت منبع زیرزمینی
اندازه و ظرفیت مخزن زیرزمینی را بر اساس نیاز مصرف کننده می‌سازند. ظرفیت مخزن دفنی می‌تواند تا صدها هزار لیتر باشد که این وابسته به نیاز شماست که چه میزان حجمی را لازم دارید؛ بنابراین اگر قصد خرید و سفارش مخزن دفنی را دارید، ابتدا باید برآورد کنید که به چه ظرفیتی نیاز دارید. البته تانکر سازی نیز می‌تواند بر اساس توضیحات شما، حجم و ظرفیت مورد نیاز شما را بگوید و در این زمینه شما را راهنمایی کند. سپس تانکر سازی با توجه به نوع ماده‌ای که می‌خواهید در مخزن ذخیره کنید، جنس ماده اولیه برای ساخت را به شما پیشنهاد می‌کند. شما می‌توانید با توجه به هزینه و نیاز خود، از میان گزینه‌های موجود، یک گزینه را انتخاب کنید.
قیمت مخزن زیرزمینی
قیمت مخزن دفنی و هر مخزن دیگری با توجه به چند عامل تعیین می‌شود. این عوامل عبارت است از ظرفیت، ابعاد، جنس ماده اولیه و مواردی از این دست؛ بنابراین برای استعلام قیمت لازم است ابتدا این موارد را به‌طور دقیق مشخص نمایید. برای استعلام دقیق قیمت می‌توانید با ما تماس بگیرید.
نگرانی‌های موجود درباره تانکر زیرزمینی
تا اواسط دهه 1980، مخزن دفنی را از فولاد بدون پوشش می‌ساختند که در طول زمان خورده می‌شد و محتویات آن به محیط نشت می‌کرد. البته نصب نادرست یا روش‌های عملیاتی و نگهداری ناکافی نیز می‌توانست باعث شود که محتویات این تانکرها در محیط نشت کند.
بزرگ‌ترین خطر بالقوه ناشی از نشت منبع زیرزمینی این است که نفت یا مواد خطرناک دیگر می‌تواند به خاک نفوذ کند و آب‌های زیرزمینی را که منبع مهم آب آشامیدنی است، آلوده کند. یک مخزن دفنی در حال نشت می‌تواند خطرات بهداشتی و زیست‌محیطی دیگری از جمله احتمال آتش‌سوزی و انفجار را به وجود بیاورد.
پیروی از یک دستورالعمل استاندارد برای استفاده از مخزن زیرزمینی حاوی نفت و مواد شیمیایی خطرناک و همچنین محدود کردن خوردگی و نقص‌های ساختاری و در نتیجه به حداقل رساندن نشت مخازن در آینده، مفید و البته لازم است.
جمع‌بندی و سخن پایانی
مخزن دفنی نوعی تانکر است که همه یا بخشی از آن در زیر زمین قرار می‌گیرد. این نوع تانکر استفاده‌های متنوعی دارد و در بخش‌های آب و فاضلاب، ذخیره آب باران، آبیاری مزرعه، ذخیره مواد شیمیایی و سوخت قابل استفاده است. مخزن زیرزمینی مزایایی نظیر مقاومت و طول عمر بالا را داراست؛ اما توجه به معایب آن نیز ضروری است. این معایب شامل تعمیر دشوار، هزینه نصب بالا و نیز عدم تناسب با برخی خاک‌ها بوده و لازم است قبل از سفارش به آن‌ها دقت کنید. برای سفارش منبع زیرزمینی می‌توانید با تانکر سازی رستاک تماس بگیرید.
